Geschiedenis Israël

De staat Israël bestaat pas sinds 1948, maar daarvoor heeft zich in de regio al veel afgespeeld. In dit artikel lees je meer over de historie van Israël.

In Palestina, zoals de regio toen genoemd werd, leven al ver voor onze jaartelling mensen. In de vroege bronstijd wonen verschillende volkeren, waaronder de Amorieten en de Kanaänieten verspreid over het land. Zij leven semi-nomadisch en er zijn geen steden. Deze ontstaan pas in de middel Bronstijd, de periode waarin het Oude Testament tevens geplaatst moet worden. In de Late Bronstijd wordt Palestina veroverd door Egypte en komt de regio onder heerschappij van de farao’s te staan. In de 13de eeuw veroveren Israëlische stammen, afstammelingen van Jacob, delen van Palestina, met name ten westen van de Jordaanrivier. Aan de andere kant van de rivier vestigen zich andere volkeren, namelijk de Edomieten, de Maobieten en de Ammonieten. Het zuiden wordt veroverd door de Filistijnen. De vele aanvallen van buitenaf brengt de Israëlieten samen; alleen als één volk kunnen zij overleven. In 1020 v. Chr. wordt de eerste koning van Israël, Saul, uitgeroepen. Hij verslaat de Ammonieten, maar komt om tijdens de strijd met de Filistijnen. Koning David zet de strijd voort en wint van de Filistijnen en gaat vervolgens verder met de andere Hebreeuwse volkeren, die zich ten oosten van de Jordaanrivier hebben gevestigd. Koning David brengt de interne organisatie van zijn land aardig op orde, maar overlijdt voordat hij al zijn plannen tot uitvoering kan brengen. Zijn zoon Solomon neemt het van hem over. Solomon zorgt voor economische voorspoed voor Israël en zet allerlei handelsrelaties op. In de 8ste eeuw v. Chr. belandt Israël in een oorlog met zuiderbuur Judah. Een jarenlange strijd tussen Israël en Damascus volgt en Israël raakt hierbij veel land ten oosten van de Jordaanrivier kwijt. Damascus valt ondertussen in handen van de Assyriërs die ook Israël veroveren. Judah ontkomt ternauwernood aan de Assyrische overheersing maar dit duurt slechts korte tijd, want de Babyloniërs maken hier snel een einde aan en dan volgt de eerste ballingschap voor het Israëlische volk. Onder Perzische leiding worden uiteindelijk Jeruzalem en Judah in ere hersteld en keert het volk weer terug. Ten tijde van Alexander de Grote wordt Judah bestuurd door de Hoge Priesters. Na de dood van Alexander de Grote, valt de regio in handen van de Egyptische Ptolemieden, totdat zij ruim een eeuw later na voortdurend strijd het afleggen tegen de Seleuciden. In 66 v. Chr. valt het land met de komst van Pompeius in Romeinse handen. Circa twee eeuwen wordt Judah als vazalstaat van de Romeinen geregeerd door Joodse koningen. In deze periode volgen opstanden van het Joodse volk, die uiteindelijk leiden tot een verwoesting van Jeruzalem en een tweede ballingschap voor het volk. Ondertussen is Jezus geboren en worden de fundamenten van het christelijke geloof gelegd. Het joodse volk wordt tegelijkertijd weer een diaspora volk, zonder eigen land.

Wanneer de tot het christendom bekeerde Constantijn keizer van het Romeinse Rijk wordt, breekt een voorspoedige tijd voor Palestina aan. Hij laat, onder andere, de Heilige Grafkerk en de geboortekerk in Bethlehem bouwen. Pelgrims weten in deze periode de weg naar het Heilige Land te vinden en zij brengen de nodige welvaart met zich mee. In de 7de eeuw volgt een lange periode van Arabische overheersing, waarbij Jeruzalem uitgroeit tot één van de belangrijkste steden voor het islamitische geloof. In eerste instantie hebben de joden en christenen weinig te vrezen van de Arabieren, omdat de islam een tolerante godsdienst is. Wanneer echter deze situatie verandert in de 11de eeuw en geweld en discriminatie jegens niet-moslims toeneemt, roept de Paus op tot een kruistocht om de heilige plaatsen van Palestina te bevrijden. De eerste kruistocht eindigt in 1099 met de verovering van Jeruzalem. In 1144 wordt Jeruzalem veroverd door de Saracenen en hernieuwde pogingen van de kruisvaarders om de stad weer in handen te krijgen mislukken. In 1187 lijden de kruisvaarders hevig verlies en deze nederlaag betekent het begin van het einde voor de kruisvaarders. Hierna volgt een periode van Mammelukse en Ottomaanse overheersing in de regio, die 600 jaar lang voortduurt. Gedurende deze jaren verdwijnt de regio van het Europese toneel en hier komt pas weer verandering in de tijd van Napoleon. De Britten schieten te hulp en zo weet Palestina Napoleon buiten de deur te houden. De hernieuwde interesse van Europa in het land brengt de eerste joden terug naar Palestina en aan het eind van de 19de eeuw vormt zich het begin van de Zionistische beweging en de roep om een eigen joodse staat in het Heilige Land. Met de komst van steeds meer joden in Palestina groeit ook de achterdocht en vijandigheid van de moslims. De situatie wordt nog ingewikkelder tijdens WOI, wanneer de Britten aan zowel de Arabieren als de joden steun lijken te hebben beloofd. Aan het eind van de oorlog veroveren de Britten Palestina en staat het direct voor een groot probleem, namelijk de almaar groter wordende kloof tussen de joden en de Arabieren. In de jaren direct na de oorlog keren grote aantallen joden terug naar hun beloofde land en nemen de gewelddadigheden toe. Het Britse Mandaat van 1922 erkent de band die de joden met het land hebben en steunen de oprichting van een joodse natie binnen de grenzen van Palestina. In de jaren die volgen verslechtert de relatie tussen de joden en de Arabieren. De joden proberen door immigratie en het kopen van land (c.q. het stichten van nederzettingen) meer en meer beslag te leggen op Palestina, terwijl de Arabieren dit alles juist tegen proberen te gaan. In de jaren 30 met het groeiende nazisme in Duitsland neemt het aantal joodse immigranten sterk toe en groeit het aandeel joden in Palestina tot zo’n een derde van de totale bevolking. Tussen 1936-1939 breekt een Arabische opstand uit, waarbij de Arabieren strijden voor behoud van hun land. De Britten zijn gedwongen in te grijpen en de opstand leidt uiteindelijk tot een verzwakking van de Arabieren en levert hen dus niet op wat ze gehoopt hadden. Opnieuw moeten de Britten om de tafel om tot een oplossing voor het joods-arabische conflict te komen. Een voorstel van de Britten veroorzaakt een definitief einde aan de tot dan toe goede relatie tussen de joden en de Britten. Deze verslechtering zet zich voort tijdens WOII; de joden willen grootschalige immigratie toestaan, maar de Britten houden dit tegen, omdat dat tot spanningen in een voor hen zeer belangrijke regio zou leiden. Na de oorlog treden de Verenigde Staten tot het Palestijnse toneel en zij verlangen van de Britten een andere opstelling. De VS willen dat de Britten de toestroom van joden toestaan, zodat Palestina een toevluchtsoord kan vormen voor overlevenden van de holocaust. Ondertussen voeren de Arabische buurlanden ook overleg en zij zijn van mening dat hulp aan het joodse volk niet ten koste moet gaan van de Palestijnse Arabieren. In de jaren na de oorlog vormt de immigratie van joden nog altijd het grootste strijdpunt in de regio. In 1947 leggen de Britten het probleem bij de VN neer en zij besluiten dat Palestina gesplitst moet worden in een joodse en een Arabische staat. Meteen na deze resolutie breekt een burgeroorlog uit. De VN willen de resolutie ongedaan maken, maar in 1948 roepen de joden de onafhankelijke joodse staat Israël uit. Direct hierna volgt een Arabische aanval van Egypte, Syrië, Libanon, Jordanië en Irak. Na een jaar wordt met bemiddeling van de VN een vredesakkoord gesloten. Intussen heeft Israël echter haar grondgebied uitgebreid en zijn vele Arabieren het Palestijns grondgebied ontvlucht. Bij de joden is sprake van een omgekeerde vlucht naar de nieuw uitgeroepen joodse staat. De relatie tussen Israël en de omliggende Arabische landen blijft problematisch en leidt in de jaren ’50 en ’60 regelmatig tot oorlog en conflict. Hoewel in 1978 een vredesakkoord met Egypte werd gesloten, verbetert de situatie tussen de joden en de Palestijnen niet en zet Israël het nederzettingenbeleid, waarbij steeds meer land wordt gewonnen, voort en in reactie vinden gewelddadige aanslagen plaats door radicale Palestijnen. In de jaren ’80 breekt de eerste intifada, de opstand van het Palestijnse volk, uit. Ondertussen verstevigt Israël de banden met de VS en inmiddels ook met Oost-Europa en Rusland. In de jaren ’90 wordt een vredesakkoord tussen Israël en Jordanië bereikt en stemt Israël toe met gefaseerde terugtrekking uit de Westelijke Jordaanoever en beperkt Palestijns zelfbestuur. Na de moord op president Rabin breekt een nieuwe periode aan, waarin het vredesverdrag door het beleid van Netanyahu onder de druk komt te staan. Met inmenging van de VS wordt de terugtrekking uit de Westelijke Jordaanoever uiteindelijk toch voortgezet en de Palestijnse leider Arafat zou harder optreden tegen aanslagen van de Hamas. Met Netanyahu’s opvolger Barak volgen weer nieuwe vredesonderhandelingen en wordt ook een nieuw verdrag gesloten. De belangrijkste toevoeging is een volledige vrede tussen Israël en de Palestijnen, die in 2000 tot stand zou moeten komen. Barak zorgt ook voor een betere verhouding met Jordanië en tijdens zijn regeerperiode verlaten de Israëlische troepen het buurland. In de jaren die volgen trekt Israël zich terug uit de Gazastrook, waar de Hamas het dan voor het zeggen krijgt. Zij winnen ook de Palestijnse verkiezingen, wat tot boycots van de VS, de EU en Israël leidt. In 2006 breekt oorlog tussen Israël en Libanon uit en ook zijn er constant raketbeschietingen vanuit de Gazastrook en Israëlische reacties hierop blijven meestal niet uit. In 2010 bereiken de Palestijnse partijen Hamas en Fatah een overeenkomst en ondertussen streven ze naar internationale erkenning. Stapje bij stapje boeken ze hierin vooruitgang, hoewel de oppositie van de VS ze vaak in de weg staat. Ondertussen zet het conflict tussen Israël en de Palestijnen zich voort en is het vredesoverleg in 2010 vroegtijdig onderbroken, omdat Israël weer joodse nederzettingen wil toelaten op de westerse Jordaanoever.

Foto’s van Geschiedenis Israël

Ligging